Παρασκευή 18 Απριλίου 2014

Η πρώτη απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη

Για την αποκατάσταση της αλήθειας και επειδή δεν είναι καλό να διαβάζουμε την ιστορία του εργατικού κινήματος και γενικότερα την κοινωνική μας Ιστορία μέσα από εθνικιστικά γυαλιά:

Στις 14 Απριλίου 1942, πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα η πρώτη απεργία κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Ξεκίνησε από τους Τριατατικούς (τηλεφωνία, τηλεγραφία, ταχυδρομείο), με πρωτοπορία το πανίσχυρο συνδικάτο τους και επεκτάθηκε στους υπόλοιπους δημοσιοϋπαλληλικούς χώρους και στη συνέχεια σχεδόν σε όλους τους εργαζόμενους τόσο στην Αθήνα, όσο και στις άλλες μεγάλες ελληνικές πόλεις. Κύριο αίτημα των εργαζομένων, που έβγαιναν από τον τρομερό χειμώνα 1941-42, η επιβίωση.

Δεν είναι γνωστός ο λόγος, αλλά από πολύ νωρίς, αυτή η απεργία, θεωρήθηκε στην ελληνική κοινωνική ιστοριογραφία, ως η πρώτη απεργία στην κατεχόμενη από τον Άξονα Ευρώπη. Για παράδειγμα, ο τίτλος του βιβλίου του αξέχαστου Α. Δημητρίου που εκδόθηκε το 1945 με θέμα την συγκεκριμένη κινητοποίηση ήταν: Η πρώτη απεργία στη σκλαβωμένη Ευρώπη - Χρονικό της Κατοχής (εκδόσεις Πέτρου Καραβάκου).



Μιλάμε για ένα σοβαρό ιστορικό λάθος, στο οποίο υπέπεσαν ακόμα και αξιόλογοι μελετητές της Ιστορίας του εργατικού μας κινήματος, όπως ο Γιώργος Κουκουλές, όπου στο βιβλίο του, Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα και οι ξένες επεμβάσεις (1944-1949),, σελίδα 46 (έκδοση 1995, από τον "Οδυσσέα), γράφει χαρακτηριστικά:

"Στο ΕΕΑΜ και στοτς έλληνες εργαζομένους ανήκει η τιμή της κήρυξης της πρώτης απεργίας στην κατεχόμενη Ευρώπη (απεργία των Τ.Τ.Τ., 14 Απριλίου 1942) και της ματαίωσης της πολιτικής επιστράτευσης".

Βέβαια, μερικά χρόνια αργότερα, ο ίδιος ο ιστορικός διορθώνει το λάθος του (στο βιβλίο: "Η Ελλάδα '36-'49: Από την Δικτατορία στον Εμφύλιο", που επιμελήθηκε ο Χάγγκεν Φλάισερ εκδόσεις Καστανιώτη. 1η έκδοση 2003, βλ. το κεφάλαιο "Η συνέχεια στην ιστορία ως κριτική επανάληψη - η περίπτωση του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος, 1936-1948".)

Σήμερα, με λύπη βλέπουμε, ότι το συγκεκριμένο λάθος αναπαράγεται και μάλιστα επίσημα:






Εδώ για παράδειγμα γράφει:

Μία από τις μεγαλύτερες στιγμές στην ιστορία του Πανευρωπαϊκού Εργατικού Κινήματος, η πρώτη απεργία στη σκλαβωμένη Ευρώπη του 1942, που ξεκίνησε με πρωτοβουλία των «τριατατικών» εργαζόμενων στα ταχυδρομεία - τηλεγραφεία - τηλεφωνεία, στην Αθήνα της Κατοχής, και επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον δημόσιο τομέα, ξυπνά μέσα από μία τιμητική εκδήλωση.

Για πρώτη φορά στην ιστορία τους, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ) τιμούν τη Μεγάλη Απεργία της 14ης Απριλίου 1942, που ξεκίνησε από το Κεντρικό Ταχυδρομείο της Αθήνας, με μία υπαίθρια εκδήλωση μνήμης που θα πραγματοποιηθεί στην Πλατεία Κοτζιά, τη Μεγάλη Δευτέρα 14 Απριλίου, στις 12.30 το μεσημέρι, και με την κυκλοφορία ειδικού συλλεκτικού άλμπουμ, με επετειακό γραμματόσημο και ειδικό φάκελο με αναμνηστική σφραγίδα.


ή στο thetoc, όπου προσπαθεί κάπως να το σώσει:

Η 14η Απριλίου του 1942 είναι ιστορική ημερομηνία. Τότε έγινε η πρώτη μεγάλη απεργία (προηγήθηκε μια μικρή στα ανθρακωρυχεία του Βελγίου) στην υπό ναζιστική κατοχή Ευρώπη.






Είναι αστείο να βλέπεις "έγκριτες" εφημερίδες όπως π.χ. η Ναυτεμπορική, να αντιγράφει από το συγκεκριμένο  blog , το ιστορικό της απεργίας της 14ης Απριλίου 1942. Δεν ενδιαφέρει η μη αναφορά στην πηγή, αλλά η αναπαραγωγή των όποιων λαθών. Το 2009, γνωρίζοντας ότι η συγκεκριμένη απεργία δεν ήταν η πρώτη στην κατεχόμενη Ευρώπη, είχαμε γράψει, η πρώτη δημοσιοϋπαλληλική απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη. Στην πενταετία βέβαια, έχουν αυξηθεί οι διαδικτυακές πηγές και εννοείται, ούτε αυτό ισχύει. (Στην απεργία του Άμστερνταμ, συμμετείχαν οι περισσότεροι δημοσιοϋπαλληλικοί κλάδοι, με πρωτοπορία τους εκπαιδευτικούς). Δυστυχώς όμως, ούτε ο Ριζοσπάστης απόφυγε το συγκεκριμένο ατόπημα.



Ενδεικτικά, κάποιες απεργίες που προηγήθηκαν της δικής μας:

Στην Ολλανδία, 17, 18 και 19 Φεβρουαρίου 1941, μαζική απεργία που ξεκίνησε από τους εργαζόμενους στα ναυπηγεία και επεκτάθηκε στους υπόλοιπους κλάδους τόσο του ιδιωτικού, όσο και του δημόσιου τομέα, παραλύοντας την οικονομική ζωή της χώρας. Ειδικά στο Άμστερνταμ, δεν κουνήθηκε φύλλο. Οι ολλανδικές πηγές αναφέρουν για 300.000 απεργούς. Οργανωτές, μέλη του Κ.Κ. Ολλανδίας.


Η μεγάλη απεργία των 100.000 εργατών μετάλλου στην περιοχή της Λιέγης, από τις 10 έως και 18 Μάη 1941. Επικεφαλής της απεργίας, το βελγικό κομμουνιστικό κόμμα, με ηγέτη τον πρόεδρό του Ζουλιέν Λαώτ (δολοφονήθηκε το 1950 από έναν φανατικό οπαδό του Λεοπόλδου).

(Το Κομμουνιστικό Κόμμα του Βελγίου, είχε πολλά θύματα στον αγώνα ενάντια στο φασισμό. Από τα 10.000 ενεργά μέλη που είχε τον Σεπτέμβριο του 1939, τα 5.000 κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και ελάχιστοι γύρισαν στα σπίτια τους. Ανάμεσα στους εκτελεσμένους, ο Γεφ φαν Έξτεργκεμ, μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Βελγίου, γραμματέας του ΚΚ Φλαμανδίας και ήρωας της εργατιάς της Αντβέρπης, ένας χαρισματικός προλεταριακός ηγέτης, που συνέδεσε έξοχα την ταξική πάλη με τις ιδέες του φλαμανδικού εθνικού Κινήματος).

Είναι αδύνατο να μην αναφερθεί, η μεγάλη απεργία των 100.000 ανθρακωρύχων στη Βόρεια Γαλλία (Nord Pas de Calais), στο κρίσιμο διάστημα 27 Μάη έως και 10 Ιουνίου 1941, απεργία που οργανώθηκε από στελέχη του Γαλλικού Κ.Κ., πριν ακόμα από την επέμβαση των ναζιστών στην Σοβιετική Ένωση - μια καλή απάντηση σε όσους κατηγόρησαν (και κατηγορούν) τους Γάλλους κομμουνιστές ότι ξεκίνησαν την αντίσταση μετά την είσοδο της ΕΣΣΔ στον πόλεμο.
The resistance in Nord-Pas-de-Calais.

Επίσης, από τα νορβηγικά ναυπηγεία ξεκίνησε η περίφημη melkestreiken (η απεργία για το γάλα), στις 8 και 9 Σεπτεμβρίου 1941. (Στη Νορβηγία είχε προηγηθεί και απεργία των ηθοποιών θεάτρου τον Μάιο του 1941).

Μερικές ακόμα σκέψεις.

Ευχαριστούμε τον "Ανώνυμο" φίλο του blog, που επισήμανε το λάθος.

Μια καλή ερώτηση, είναι σε τι ποσοστό οι δημόσιοι υπάλληλοι στη χώρα μας, το 1942, ήσαν αριστεροί.

Η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσίων υπαλλήλων, προκατοχικά, ακολουθούσε τα δύο μεγάλα κόμματα του αστικού μπλοκ. Αυτό είναι μια λογική υπόθεση, που ενισχύεται, αν λάβει υπόψιν του κανείς, τις απηνείς διώξεις που υπέστησαν οι αριστεροί δημόσιοι υπάλληλοι από τη βασιλομεταξική δικτατορία. Ο Χειμώνας του 1941-42, με το μεγάλο λιμό, επέφεραν τη ριζοσπαστικοποίηση των μαζών και φυσικά πολλών δημοσίων υπαλλήλων. Δεν ήταν δύσκολο να καταλάβει κανείς, ότι η υπακοή στο Law and Order των κατοχικών αρχών, οδηγούσε μαθηματικά στο νεκροταφείο, από την πείνα (όπως και η υπακοή στη λογική και πολιτική των μνημονιακών κυβερνήσεων του σήμερα, οδηγεί πάλι με μαθηματική ακρίβεια στην ανεργία και στην απόλυτη ένδεια). Η Πανυπαλληλική Επιτροπή Δημοσίων Υπαλλήλων, που οργανικά ανήκε στο Εργατικό ΕΑΜ και πρόσκειτο στο ΚΚΕ, ιδρύθηκε αρκετούς μήνες πριν την δημιουργία του ίδιου του ΕΑΜ. Για να καταλάβουμε το μέγεθος, τα ίδια τα γερμανικά αρχεία το 1943 (βλ. Μάρτιν Ζέκεντροφ), γράφουν ότι το 65% των δημοσίων λειτουργών και πάνω από το 90% των φοιτητών ήσαν Εαμίτες. Σε μια ανασκόπηση που είχε κάνει το 1975 περίπου ο μακαρίτης Άγγελος Ελεφάντης, είχε υπολογίσει ότι πάνω από το 30% των καπεταναίων του ΕΛΑΣ, ήσαν πρώην δάσκαλοι ! (βλ.Επαγγελία της Αδύνατης Επανάστασης).

Δεν ενδιαφέρει στην τελική, το ποσοστό. Ενδιαφέρει ποιοι στάθηκαν ως κοινωνικοπολιτική πρωτοπορία στους δύσκολους εκείνους καιρούς και ποιοι πρωτοστάτησαν στους απεργιακούς και άλλους συνδικαλιστικούς αγώνες μέσα σε ασφυκτικές συνθήκες παρανομίας και τρομοκρατίας. Ωραίοι οι αγώνες στα βουνά, το ένοπλο αντάρτικο, οι ηρωισμοί. Αλλά δεν πρέπει να αδικούμε ιστορικά ένα γιγαντιαίο και εξίσου ηρωικό εργατικό κίνημα, που έδωσε υπέροχες μάχες στα πλαίσια του αντιφασιστικού αγώνα, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ο εργαζόμενος που απεργούσε, έκανε στάση εργασίας ή διαδήλωνε το 1941-44, το έκανε στην κυριολεξία μπροστά στις γερμανικές κάνες. Αυτό δεν είναι μικρό πράγμα, δεν είναι λίγο.

2 σχόλια:

  1. Πράγματι, η πρώτη μαζική αντιφασιστική απεργία στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη δεν έγινε στην Ελλάδα, αλλά στην Ολλανδία, στις 25 και 26 Φεβρουαρίου 1941. Ήταν η περίφημη «Φεβρουαριανή Απεργία» (Februaristaking στα ολλανδικά) που οργανώθηκε από το παράνομο Κομμουνιστικό Κόμμα Ολλανδίας (Communistische Partij van Nederland (CPN)) ως ενεργή αντίδραση στις πρώτες διώξεις κατά των Εβραίων στο Άμστερνταμ μετά την αποκλεισμό της εβραϊκής συνοικίας της πόλης στις 17 Φεβρουαρίου με σκοπό την δημιουργία ενός γκέτο και τις ακόλουθες επιδρομές των κατοχικών ναζιστικών γερμανικών δυνάμεων ασφαλείας εκεί στις 22 και 23 Φεβρουαρίου που κατέληξαν στις αρχικές μαζικές συλλήψεις Ολλανδών Εβραίων και μεταγωγές τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η απεργία άρχισε στην πόλη του Άμστερνταμ στις 25 του μηνός κι επεκτάθηκε την επόμενη ημέρα στις περιοχές Ζάανστρεεκ (Zaanstreek), Κένεμερλαντ (Kennemerland), Χίλφερσουμ (Hilversum), Ουτρέχτη και Βέεσπ (Weesp), όλες στην Βόρεια Ολλανδία. Απέργησαν πρώτα οι εργαζόμενοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς, μετά οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι λιμενεργάτες, οι εργαζόμενοι στα ναυπηγεία και στην χαλυβουργική βιομηχανία, ενώ κατόπιν εγκατέλειψαν τις σχολικές αίθουσες οι μαθητές κι οι μαθήτριες και έκλεισαν τα μαγαζιά τους όλοι οι καταστηματάρχες. Ραχοκοκαλιά και βασική κινητήρια δύναμη της απεργίας ήταν οι βιομηχανικοί εργάτες κι εργάτριες και η απεργία είχε μεγάλη μαζικότητα που σε πρώτη φάση παρέλυσε και στην συνέχεια απονέκρωσε την καθημερινή οικονομική ζωή στις παραπάνω περιοχές. Οι ναζιστικές γερμανικές δυνάμεις κατοχής αντέδρασαν με την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης κι απαγόρευση της κυκλοφορίας σ’ ολόκληρη την Βόρεια Ολλανδία, επακολούθησαν αιματηρές συγκρούσεις με σαράντα τραυματίες και εννέα νεκρούς και το απόγευμα της 26ης Φεβρουαρίου η απεργία τερματίστηκε βίαια. Τρεις συλληφθέντες πρωτεργάτες της απεργίας εκτελέστηκαν τον Μάρτιο στην κοιλάδα Βάαλντσντορπ (Waalsdorpervlakte), κεντρικό τόπο εκτελέσεων από τους Ναζί στην Ολλανδία (κάτι σαν το δικό μας Σκοπευτήριο της Καισαριανής).

    Η «Φεβρουριανή Απεργία», αν και πνίγηκε στο αίμα, είχε τεράστια σημασία, γιατί σήμανε την απαρχή της δυναμικής αντίστασης κατά των Ναζί κατακτητών και των συνεργατών τους στην Ολλανδία. Εξακολουθεί δε να έχει ιδιαίτερη πολιτική και ιστορική σημασία για το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, επειδή καταρρίπτει δύο πάγιους μύθους της αστικής κι ιμπεριαλιστικής αντικομμουνιστικής προπαγάνδας, ότι δηλαδή οι κομμουνιστές περίμεναν ανενεργοί κι απαθείς μέχρι τις 22 Ιουνίου 1941 να μπει η ΕΣΣΔ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μετά την επίθεση του Γ΄ Ράιχ εναντίον της για να τους δοθεί από την Μόσχα το σύνθημα προς έναρξη του αντιφασιστικού αγώνα (πρώτος μύθος) και ότι οι κομμουνιστές αντιμετώπισαν με αδιαφορία το λεγόμενο «ολοκαύτωμα» (δεύτερος μύθος).

    Την «Φεβρουαριανή Απεργία» θυμίζει το μνημείο «Άγαλμα του Λιμενεργάτη» στην Πλατεία Γιόνας Ντάνιελ Μέιγερ (Jonas Daniël Meijerplein) στο Άμστερνταμ (μπροστά από την Εβραϊκή Συναγωγή της πόλης), όπου κάθε χρόνο στις 25 Φεβρουαρίου γίνονται οι σχετικές καθιερωμένες εκδηλώσεις και τελετές προς τιμή της απεργίας.

    Στην «Φεβρουαριανή Απεργία» είναι αφιερωμένη η καταπληκτική τριλογία «Φεβρουάριος. Μυθιστόρημα από την κατοχική χρονιά 1941» (Februari. Roman uit het bezettingsjaar 1941) του Ολλανδού κομμουνιστή συγγραφέα Theun de Vries (1907–2005) που πρωτοκυκλοφόρησε το 1962.

    Άγρυπνος

    ΑπάντησηΔιαγραφή