Πενήντα χρόνια μετά : Πράγα, 1968-2018

Όχι μόνο για αρχειακούς λόγους, αλλά και για να θυμηθούμε ή να γνωρίσουμε ποιοι και πώς αντέδρασαν στα γεγονότα του Αυγούστου του 1968 στην Τσεχοσλοβακία.

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ

1. Το Γραφείο εσωτ. της ΚΕ του ΚΚΕ εξέ­τασε την κατάσταση όπως προέκυψε με­τά την είσοδο των στρατευμάτων των 5 χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στο έδαφος της Λ.Δ. της Τσεχοσλοβακίας με σκοπό την υπεράσπιση των σοσιαλιστι­κών κατακτήσεων αυτής της χώρας, χω­ρίς όμως τη σύμφωνη γνώμη του ΚΚ Τσεχ. και των αντιπροσωπευτικών οργάνων του σοσιαλιστικού αυτού κράτους. Διαπιστώνει την εξαιρετική ευαισθησία που επιδείχνεται από τους κομμουνιστές, την εργατική τάξη και ολόκληρο το λαό της χώρας μας, θύμα της ιμπεριαλιστικής επέμβασης, στον κίνδυνο να υποστεί η σο­σιαλιστική Τσεχοσλοβακία τις συνέπειες της υπονομευτικής δράσης του ιμπερια­λισμού. Διαπιστώνει ταυτόχρονα την οδύνη και τη βαθιά ανησυχία από το γεγονός ότι χά­ριν της υπερασπίσεως των σοσιαλιστικών κατακτήσεων θεωρήθηκε αναγκαίο να καταλυθούν και παραβιαστούν οι αρχές που διέπουν τις αδελφικές σχέσεις μετα­ξύ των σοσιαλιστικών χωρών και των Κ.Κ., οι αρχές της εθνικής ανεξαρτησίας, της αυτοκυριαρχίας, της αυτοτέλειας και συνεργασίας των Κ.Κ. Το Γραφείο εσωτ. της ΚΕ του ΚΚΕ, διερμηνεύοντας ακριβώς αυτά τα αισθή­ματα και το ενδιαφέρον των Ελλήνων κομμουνιστών και του λαού της χώρας μας και για την υπεράσπιση των σοσια­λιστικών κατακτήσεων της εποχής μας αλλά και για την τήρηση των καθιερωμέ­νων αρχών μας στις διεθνείς σχέσεις, δη­λώνει ότι δεν επιδοκιμάζει την ενέργεια αυτή των 5 σοσιαλιστικών χωρών. Στη­ρίζεται στην αντίληψη ότι η τήρηση των υψηλών αρχών μας αποτελεί την ακατα­νίκητη βάση για την αποτελεσματική απόκρουση και της υπονομευτικής δρά­σης του ιμπεριαλισμού. Με αυτό το πνεύ­μα χαιρέτισαν οι Έλληνες κομμουνιστές τις συμφωνίες της Μπρατισλάβα, με την πεποίθησή ότι η αδελφική βοήθεια στη­ριγμένη στις αρχές του προλεταριακού διε­θνισμού, αποτελούσε την αναγκαία, αλ­λά και ικανή βάση για την υπερνίκηση και των αδυναμιών που είχαν εμφανιστεί στο υπεύθυνο Μαρξιστικό - Λενινιστικό κόμ­μα της Τσεχοσλοβακίας, στην πάλη κα­τά των δεξιών και αντισοσιαλιστικών τά­σεων.

2. Το Γραφείο εσωτερικού της ΚΕ του ΚΚΕ θεωρεί εξάλλου άκρως επιζήμιο για την υπόθεσή μας τον διαχωρισμό των κομμουνιστών της Ελλάδας σε οπαδούς
της επέμβασης και αλόγιστους επικριτές της. Θεωρεί, ότι για όλους τους κομμου­νιστές κοινή πρέπει να είναι η φροντίδα για την ενότητα των κομμουνιστών στην πάλη κατά του διεθνούς ιμπεριαλισμού, που θα στερεωθεί με την αποκάλυψη των λαθών και των ευθυνών από όλες τις πλευ­ρές, που οδήγησαν στο να τεθεί μπροστά τους αυτό το συνταρακτικό δίλημμα. Έτσι ώστε να αποκλειστεί στο μέλλον κάθε δυνατότητα να φθάσουν τα πράγμα­τα μέχρις αυτού του σημείου. Και κοινή είναι η προσδοκία για τη γρήγορη εξομά­λυνση της κατάστασης στην Τσεχοσλο­βακία και την αποχώρηση των στρατευ­μάτων των συμμάχων χωρών στο πνεύ­μα των συμφωνιών που υπογράφηκαν ανάμεσα στα αδελφά κόμματα στη Mό­σχα.

3. Οι κομμουνιστές στην Ελλάδα, διε­ξάγοντας σκληρό αγώνα κατά του διε­θνούς ιμπεριαλισμού, έχουν ζωτικό ενδια­φέρον για την ενότητα των αντιιμπερια­λιστικών δυνάμεων, προμαχώνας των οποίων είναι οι σοσιαλιστικές χώρες με κύρια δύναμη τη μεγάλη ΕΣΣΔ. Θα κά­νουν το παν ώστε οι ακατάλυτοι δεσμοί του Παγκόσμιου Κομμουνιστικού Κινή­ματος να ενισχυθούν παραπέρα, να ξεπε­ραστούν οι προσωρινές δυσκολίες στη βά­ση των υψηλών αρχών του Μαρξισμού - Λενινισμού και του Προλεταριακού Διε­θνισμού.

4. Οι κομμουνιστές της Ελλάδας εκτι­μούν τους κινδύνους από την αχαλίνωτη
αντικομμουνιστική - αντισοβιετική εκ­στρατεία των ιμπεριαλιστών, που έφθα­σε σε παροξυσμό απ' αφορμή τα γεγονό­τα της Τσεχοσλοβακίας, καλλιεργεί τη σύγχυση, κατευθύνεται στην υπονόμευ­ση της εμπιστοσύνης στις ίδιες τις αρχές του σοσιαλιστικού μας συστήματος, επι­διώκει τη διασάλευση των δεσμών της ακατάλυτης φιλίας του Ελληνικού Λαού με το Σοβιετικό Λαό και τους λαούς των σοσιαλιστικών χωρών, υπηρετεί τα επι­θετικά σχέδια των πολεμοκάπηλων της Ουάσιγκτον και των ρεβανσιστών της Μπον. Οι κομμουνιστές δεν θα επιτρέ­ψουν καμιά σύγχυση στο σημείο αυτό. Ο Ελληνικός Λαός με την πικρή του παλιά και πρόσφατη πείρα, δεν θα παρασυρθεί από τις θρηνωδίες εκείνων που όντας από τη φύση τους οι καταπιεστές των λαών και καταλύτες της ανεξαρτησίας των εθνών, τολμούν να εμφανίζονται υποκρι­τικά, και χάριν των επιθετικών τους σκο­πών, υπερασπιστές των υψηλών αρχών που αυτοί καταλύουν και εμείς υπερασπι­ζόμαστε.

 

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ TOY «ΠΓ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ»

Η διεθνής ιμπεριαλιστική αντίδραση, στηριγμένη στα υπολείμματα των παλιών κυρίαρχων τάξεων, στην εσωτερική αν­τίδραση και στα δεξιά αναθεωρητικά στοιχεία της Τσεχοσλοβακίας, υπόσκα­πτε συστηματικά το σοσιαλιστικό καθε­στώς της Τσεχοσλοβακίας με σκοπό να παλινορθώσει τον καπιταλισμό και να αποτραβήξει την Τσεχοσλοβακία από το σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Αν ο ιμπερια­λισμός πετύχαινε στα σχέδιά του αυτά, θα δημιουργούνταν ρήγμα στο μέτωπο των σοσιαλιστικών χωρών, θα προκα­λούνταν αλλαγή στον συσχετισμό σε βά­ρος των δημοκρατικών - αντιιμπεριαλι­στικών δυνάμεων, θα ενθαρρυνόταν ο αμερικανικός και δυτικογερμανικός ιμπεριαλισμός στα επιθετικά του σχέδια στην Ευρώπη και σ' όλο τον κόσμο.
Οι εξελίξεις αυτές και η παραβίαση των συμφωνιών της Μπρατισλάβα από τα δε­ξιά αναθεωρητικά στοιχεία της καθοδή­γησης της Τσεχοσλοβακίας δημιούργη­σαν άμεσο κίνδυνο για τις σοσιαλιστικές καταχτήσεις της χώρας αυτής, για την ασφάλεια των σοσιαλιστικών χωρών, για την ειρήνη, για την υπόθεση της προόδου στην Ευρώπη και σ' όλον τον κόσμο.
Ύστερ' απ' αυτό, η ενέργεια των πέντε σο­σιαλιστικών χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, που δίνουν βοήθεια στον αδελφό τσεχοσλοβάκικο λαό ήταν αναγ­καία, αποτελεί εκπλήρωση καθήκοντος, που στηρίζεται στις αρχές του προλεταριακού διεθνισμού.
Η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα, με άφθαστη υποκρισία, προσπαθεί να εξα­πατήσει τους λαούς. Δεν πρόκειται όμως να το πετύχει. Κείνοι που έπνιξαν και πνί­γουν τη δημοκρατία, την ανεξαρτησία, τις ελευθερίες των λαών είναι οι ιμπεριαλι­στές. Αντίθετα, η Σοβιετική Ένωση, οι σοσιαλιστικές χώρες ματαιώνουν τα σχέ­δια των ιμπεριαλιστών, σώζουν τις σοσια­λιστικές καταχτήσεις, υπερασπίζονται την ειρήνη του κόσμου, αποτελούν το στή­ριγμα και τον υπερασπιστή των λαών, που αγωνίζονται για την εθνική ανεξαρτησία, τη δημοκρατία και την πρόοδο.
Ο ελληνικός λαός, που αγωνίζεται μέ­σα στις δύσκολες συνθήκες ενός ωμού φασιστικού καθεστώτος, που επιβλήθη­κε με τη βοήθεια των ιμπεριαλιστών των ΕΠΑ και του ΝΑΤΟ και των Δυτικογερ­μανών ρεβανσιστών, έχει ένα επιπλέον λόγο να εκφράσει την αλληλεγγύη του προς τις δυνάμεις που παλεύουν για την περιφρούρηση των σοσιαλιστικών κατα­χτήσεων της Τσεχοσλοβακίας. Νιώθει ότι έτσι ενισχύεται και ο δικός του αγώνας κατά της δικτατορίας, κατά του ιμπερια­ λισμού. Καταλαβαίνει ότι όσο πιο ισχυ­ρό και ενωμένο είναι το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η βοήθεια στο σκληρό του αγώ­να για την ανατροπή της ξενόδουλης φα­σιστικής χούντας και την αποκατάστα­ση της δημοκρατίας.

Πρωτομαγιά 1919, η πρώτη προκήρυξη του ΣΕΚΕ

Έξι μήνες από την ίδρυσή του, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδας (ΣΕΚΕ), γιορτάζει επίσημα την εργατική Πρωτομαγιά. Η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος, βγάζει προκήρυξη «Προς την εργατικήν τάξιν της Ελλάδος», η οποία δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη της 17ης Απριλίου (30 Απριλίου με το νέο ημερολόγιο). Στις 18 Απριλίου (1η Μάη), ο Ριζοσπάστης δεν κυκλοφόρησε, (παρά μόνο ο «Εργατικός Αγώνας», ως επίσημο όργανο του ΣΕΚΕ, σε μια πανηγυρική έκδοση):

Πρόκειται για ένα ολοκάθαρα ταξικό και διεθνιστικό κείμενο, σταθμό στην ιστορία του εργατικού μας κινήματος, αφού για πρώτη φορά το προλεταριάτο  απόκτησε κόμμα και συνδικαλιστική οργάνωση πανελλήνιας εμβέλειας, περνώντας έτσι σε ένα ανώτερο ποιοτικά επίπεδο.

Αξίζει να παρατεθεί η προκήρυξη:

"Προς την εργατικήν τάξιν της Ελλάδος

Σύντροφοι εργάται και εργάτριες!

Το Σοσιαλιστικόν Εργατικόν Κόμμα εορτάζει σήμερον την 1η Μαϊου. Ως κόμμα που αντιπροσωπεύει έναν αγώνα διεθνή, όπως είναι ο αγών της εργατικής τάξεως εις κάθε χώραν και που αγωνίζεται διά τον σκοπόν τον οποίον όλα τα αδελφά κόμματα όλων των χωρών επιδιώκουν και ο οποίος είναι η κατάργησις της κεφαλαιοκρατίας και η επικράτησις των αρχών του διεθνούς σοσιαλισμού, θα δείξη σήμερον την πίστιν του διά τον ιστορικόν αγώνα, εν ονόματι του οποίου οι εργάται και εργάτριαι όλου του κόσμου ενώνουν και πάλιν σήμερον την φωνήν των υπέρ μιας νέας ζωής και τάξεως εις τον κόσμον.

Ημείς λοιπόν που είμεθα η δύναμις και η ψυχή του έθνους, καλούμεθα σήμερον να εορτάσωμεν με τους εργάτας και τας εργάτριας όλων των άλλων εθνών την νέαν πρώτην Μαϊου. Η πράξις μας αυτή δεν είναι μόνον μία εκδήλωσις της ολοένα αναπτυσσομένης εις την τάξιν μας συνειδήσεως προς ομαδικήν επιδίωξιν των συμφερόντων ημών, προς αποτελεσματικήν αντιμετώπισιν κάθε εκμεταλλευτικής προσπαθείας εις το μέλλον, αλλά και εκδήλωσις ενός καθήκοντος προς τους αγωνιζομένους εις όλον τον κόσμο συναδέλφους μας, προς την Διεθνή.
 Το καθήκον μας τούτο το Σοσιαλιστικόν Εργατικόν Κόμμα, συμμεριζόμενον συνειδητώς, αισθάνεται ότι έχει το δικαίωμα να αποτανθή προς όλους τους συντρόφους, προς τους εργάτας και εργάτριας της χώρας, εργάτας της χειρός και του πνεύματος, εργάτας των πόλεων και εργάτας των πεδιάδων και να ζητήση παρ' αυτών, όπως όλοι, ως είναι ηνωμένοι εις την δυστυχίαν των, παρευρεθούν ηνωμένοι και εις την διαμαρτυρίαν των, εις την εορτήν των.
Η πρώτη Μαϊου πρέπει να είναι και δι' ημάς, όπως είναι και διά τους εργάτας όλου του κόσμου, η ημέρα της κοινής εκδηλώσεως των πόθων μας, τους οποίους όλο το έτος ζητούμεν και διαλαλούμεν με τας οργανώσεις μας, τα βιβλία μας, τας εφημερίδας μας, τας διαλέξεις μας και με όλον εν γένει τον αγώνα που διεξάγομεν κατά των εκμεταλλευτών.
Πρέπει να είναι η ημέρα που θα δείξωμεν εις όλους τους εχθρούς μας, εις όλους τους συκοφάντας μας και υβριστάς μας ότι ημείς υπάρχομεν, ότι ζώμεν ως τάξις και ότι εννοούμεν να υπάρχομεν πάντοτε. Η εκδήλωσίς μας σήμερον δεν πρέπει να έχη άλλον σκοπόν, ειμή εκείνον, διά τον οποίον η Διεθνής μας ζητεί να εορτάσωμεν και ο οποίος είναι σκοπός όλων των συνεορταζόντων σήμερον εργατών όλης της γης.

Σύντροφοι εργάται και εργάτριες!

Αν όλο το έτος εργαζόμεθα από πρωίας μέχρι νυκτός διά να θρέψωμεν και να πλουτίσωμεν άλλους, αν επί όλας τας ημέρας του έτους είμεθα τα όργανα της σκλαβιάς των πατρώνων και των εκμεταλλευτών, χωρίς να έχωμεν ούτε το δικαίωμα της αναπνοής χωρίς την άδειά των, μία μέρα όμως υπάρχει και δι' ημάς. Είναι η ημέρα της διεθνούς μας εορτής, η οποία είναι κερδισμένη με την θέλησιν και την δύναμιν των εργατών όλου του κόσμου διά να είναι δι' όλους τους καταπιεζόμενους, δι' όλους τους προλεταρίους του κόσμου ημέρα κοινής χαράς και κοινών ελπίδων, ημέρα μεγάλη και ιερά, όσον καμμία άλλη ημέρα. Αυτή είναι η πρώτη Μαϊου, αυτή είναι η ημέρα μας.
Ολοι με καρδιά, με μίαν πίστιν, με τον ίδιο ενθουσιασμό, πειθαρχούντες και ηνωμένοι ας δείξωμεν σήμερον ότι την τιμώμεν συνειδητά και ότι εννοούμεν την σημασία της.
Ολοι μας κάτω από την ερυθράν σημαίαν μας, την οποίαν σήμερα εκατομμύρια συντρόφων μας κρατούν αλλού δοξασμένην και υπερήφανον, ας δώσωμεν τον όρκον της παντοτεινής συνεργασίας και αδελφώσεως, αναφωνούντες με ψυχήν:

Ζήτω η Πρωτομαγιά των εργατών.
Ζήτω η Ενωσίς μας.
Ζήτω η Διεθνής.
Αθήναι 18 Απριλίου/ 1 Μαϊου 1919.

Ο Τύπος στη Λαϊκή Δημοκρατία - Γ.Δ. Ζιούτος

Μια σημαντική μελέτη του Γιώργου Ζιούτου, που άρχισε να γράφεται κάτω από τις δύσκολες συνθήκες της Κατοχής το 1943 και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1944, στα βουνά της Ελεύθερης Ελλάδας.

Το μικρό αυτό βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά από τον εκδοτικό οίκο του ΚΚΕ, "Τα Νέα Βιβλία, Α.Ε.", λίγους μήνες μετά τη Βάρκιζα.

Ο συγγραφέας, προβαίνει σε μια ανασκόπηση της ιστορίας του τύπου και του ελληνικού τύπου ειδικότερα· η ακμή και η παρακμή του ελληνικού αστικού τύπου, παρακμή που ξεκίνησε στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής κρίσης για να ολοκληρωθεί στην περίοδο της μοναρχοφασιστικής δικτατορίας και στα χρόνια της ναζιστικής σκλαβιάς και ταυτόχρνα, η ανάδυση του νέου, αντιστασιακού τύπου, που φώτισε τους Έλληνες στα πιο δύσκολα χρόνια της ιστορίας τους και διέσωσε την τιμή της ελληνικής δημοσιογραφίας.

Ο Ζιούτος, με ένα θριαμβευτικό ύφος προαναγγέλλει, από την πρώτη σελίδα κιόλας του βιβλίου, ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως δύναμη, που μπορεί να αναστήσει τον ξεπεσμένο ηθικά και πατριωτικά μοναρχοφασιστικό τύπο, που μόνο σαν μίασμα μπορεί να θεωρηθεί. Το πρόβλημα είναι η ανοικοδόμηση ενός νέου λαϊκού (εθνικού) τύπου, που πρέπει να τον αντικαταστήσει. Διατυπώνει έτσι, στο τρίτο και τελευταίο μέρος, με σαφήνεια, μια πολιτική τύπου που πρέπει να ακολουθήσει η νέα λαϊκοδημοκρατική κυβέρνηση, μια σειρά πρακτικών μέτρων που είναι εφαρμόσιμα άμεσα. Αυτά τα μέτρα αποτέλεσαν και το αντικείμενο της έκθεσης που είχε υποβάλει λίγο προς το τέλος της Κατοχής, στο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ, με θέμα, την ανοικοδόμηση του ελληνικού τύπου.

Όπως είναι γνωστό, η παραπάνω προβλεψη του συγγραφέα δεν επαληθεύτηκε. Μέσα στην γενικότερη ανωμαλία που προκλήθηκε από την ξένη επέμβαση τον Δεκέμβρη, είχαμε και την ανάσταση του Τύπου που υπηρέτησε με πίστη την 4η Αυγούστου και τους κατακτητές, κάτι που αποτέλεσε για τα χρόνια της απελευθέρωσης, παγκόσμια ελληνική πρωτοτυπία και ταυτόχρονα ήταν μια ένδειξη της βαθιάς πολιτικής κρίσης που περνούσε η χώρα μετά την Κατοχή.

Το βιβλίο του μεγάλου Έλληνα μαρξιστή στοχαστή, επανεκδόθηκε το 2003 από τις εκδόσεις «Παπαζήσης», στη σειρά «Παρακαταθήκες». Στη συγκεκριμένη έκδοση, υπάρχει αρχειακό υλικό, καθώς και σύγχρονος πρόλογος από την επιμελήτρια του έργου Κατερίνα Ζωιτοπούλου - Μαυροκεφαλίδου, κόρη του συγγραφέα.